SOLUNSKI ATENTATORI

Repriizirao sam SOLUNSKE ATENTATORE Žike Mitrovića iz 1961. godine. Slično kao u slučaju NEVESINJSKE PUŠKE, scenarista Jovan Boškoski uzima dosta slobode u obradi istorijskih događaja u priči o grupi anarho-nacionalista koji su 1903. vodili bombašku kampanju u okupiranom Solunu. Ono što je u SOLUNSKIM ATENTATORIMA preskočeno jeste bugarski element anarho-nacionalističke grupe koju u filmu prikazuju kao makedonske patriote. Same terorističke akcije su sabijene u kraći vremenski period i donekle su izmenjene u odnosu na stvarne događaje, naravno sa akcentom na heroizam, ali je sama atmosfera tih dela relativno autentično dočarana.

Ipak, za razliku od NEVESINJSKE PUŠKE koja je prošla veći istorijski whitewash i imala mnogo više problema u pogledu scenarija i opšte estetike, SOLUNSKI ATENTATORI je vrlo precizan triler, sa finim melodramskim tonovima među kojima se izdvaja podzaplet sa ocem koji traži po Solunu svog sina takođe ilegalca koji je zapravo poginuo ali drugi ilegalci objašnjavaju ocu kako je na putu i stalno nalaze opravdanja zašto ga nema. U toj deonici, Mitrović pokazuje da odlično vlada melodramskim eskcesom kada je to potrebno.

U pogledu vođenja priče, stvaranja napetosti i akcioniih prizora, nema nikakvih teškoća za Mitrovića a Aca Gavrić i ekipa se nameću kao izuzetni mladi junaci. FIlm je producirao poznati evropski producent Artur Brauner sa kojim su radili mnogi veliki autori poput Viscontija itd. Sa njim je Mitrović nekoliko godina kasnije snimio svoj jedini “strani” film GORKE TRAVE, priču o Holokaustu koja i dan-danas ima svoj život na specijalizovanim filmskim programima.

SOLUNSKI ATENTATORI su film koji nije istorijski pouzdan i umnogome falsifikuje makedonsku borbu za nacionalnu samostalnosti. Ipak, samu suštinu teme na deformiše u istoj meri kao NEVESINJSKA PUŠKA, u određenom smislu dopuštajući da se makedonski nacionalizam rasplamsa koji je očigledno u jugoslovenskoj kinematografiji bio dopušteniji od srpskog (u kome će doduše opet Mitrović imati značajne probole).

Kao film, SOLUNSKI ATENTATORI stoje kao solidan triler smešten u epohu, sa finim lokalnim dodacima i dobro se uklapaju u Mitrovićev kanon. U jednom dijalogu pominje se Miss Stone, junakinja koju je Mitrović obradio u filmu tri godine ranije, što je simpatičan autoreferentni detalj. 

* * * / * * * *